برنامه ها از ساعت 19 و با اندکی تاخیر آغاز شد. در ترکیب درنظر گرفته شده برای برنامه‌های دو گروه معروف و یک استاد و محقق موسیقی نواحی و یکی، دو گروه کمتر شناخته شده به اجرای موسیقی پرداختند.
گروه دفتر امور موسیقی وزارت ارشاد به سرپرستی محمد جلیل عندلیبی و گروه رودکی با آواز مختاباد و سرپرستی فیروزبخت دو گروه شناخته شده این برنامه بودند.
عندلیبی که سال گذشته با اجراهایش تحرکی را در گروهنوازی موسیقی سنتی ایجاد کرده بود امسال نیز این گروه را با ترکیبی از چهره های با تجربه و جوان به صحنه آورد. مهمترین قطعه ای که وی اجرا کرد سید اعظم نام داشت که به مناسبت سال پیامبر اعظم (ص) در نغمه بیات ترک ساخته شد .
تصنیفی که روی شعر معروف مولانا (با من صنما دل یک دله کن) کار شده بود و از ملودی و پرداخت ویژه عندلیبی برخوردار بود. عندلیبی پیش از این هم از این شعر درکار بنمای رخ (دستگاه ماهور) با صدای ناظری استفاده کرده بود و این بار با تغییر دستگاه از عبدالحسینی به عنوان خواننده بهره می برد.
همچنین دکتر مجید تکه نوازنده نامی دوتار و محقق موسیقی منطقه ترکمن هم از جمله کسانی بود که در برنامه ویژه تالار وحدت به اجرای موسیقی پرداخت. دکتر تکه را درپشت صحنه دیدم و گفت که این تنها اجرای وی دراین جشنواره است و قرار است در روزهای پایانی جشنواره درچابهار هم اجرای برنامه داشته باشد.
شاید مهمترین حسن این اجراها همانا تاثیر گذاری بر نمایندگان و دست اندرکاران دولتی برای افزایش بودجه فعالیتهای موسیقایی باشد . امری که به رغم تکرار آن در اکثر دوره های جشنواره تاثیر چندانی ندارد و هنگام بحث درباره بودجه بخش فرهنگ و به خصوص موسیقی حمایت آنچنانی از آن صورت نمی گیرد.
بودجه موسیقی تا دو سال قبل 3و نیم میلیارد تومان بود و پس از آن اطلاع رسانی درباره این بودجه کمتر صورت گرفت و هم اینک کسی نمی داند که بودجه سال 86 موسیقی به چه میزان است.
ارکستر ملی و اجرای رنگ ماندگاری در چهار گاه
ساعت 21 امشب و فرداشب (12 دی) ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی در تالار وحدت به اجرا برنامه می پردازد . این ارکستر قرار است قطعات زیر را در دوبخش اجرا کند.
فریدون حافظی ، فرهاد فخرالدینی، زنده یاد تجویدی ، میلاد عمرانلو ، بهرنگ آزاده و مرتضی محجوبی و شهرام توکلی را اجرا کند.
نگاهی به آهنگها نشان می دهد که سلیقه ارکستر ملی بیش از همه به موسیقی های دهه چهل و پنجاه نزدیک است . موسیقی ای که باید از آن به عنوان موسیقی گلها یاد کرد و در رپرتوار ارکستر ملی همچنان قطعاتی از موسیقیدانهای امروزینی چون مشکاتیان، علیزاده، لطفی و ... کمتر اثر تنظیم و یا بازنوازی می شود.
اگرچه دست اندرکاران ارکستر ملی گفته اند که این افراد کاری را به ارکستر ملی نداده اند، اما در مقابل این گروه از موسیقیدانها هم (از جمله محمد رضا لطفی ) گفته اند که تاکنون کسی به آنها پیشنهاد همکاری نداده است.
با این همه قطعات ارکستر ملی شنیدنی است و یکی از دلایل فروش سریع و نایاب شدن بلیتهای این ارکستر را باید در همین علاقه مندی مردم به برنامه های این ارکستر جست و جو کرد ، به خصوص که پس از یکی، دو سال دوری این ارکستر مجددا خواننده اول خود( علیرضا قربانی) را به خدمت گرفته است و البته یکی از درخشانترین کارهای فخرالدینی ( رنگ چهار گاه) را هم اجرا خواهد کرد.
این رنگ پیش از این درکار مشترک جناب فخر الدینی با استاد شجریان نواخته شده بود از قطعات به یاد ماندنی در موسیقی ایرانی است که به رغم گذشت بیش از سه و نیم دهه از آن قوت و قدرت و تاثیر گذاری اش را حفظ کرده است. رنگی که بسیاری از ما آن را به عنوان موسیقی همراهی کننده قصه گوی ظهر جمعه رادیو شنیده ایم.
حضور لعل بخش پیک در جشنواره
موسیقی بلوچستان را باید غنی ترین موسیقی نواحی ایران نام نهاد. گونه ای از موسیقی که نوای آن آدمی را به یاد بهشت می اندازد . امسال البته از نوای بهشتی شیر محمد اسپندار ، دونی نواز نامی موسیقی نواحی ایران خبری نیست اما در عوض به مدد مشورتی که محمد رضا درویشی به دست اندرکاران جشنواره موسیقی داده است، لعل بخش پیک ، خنیاگر نامی موسیقی بلوچ اجرای برنامه خواهد داشت .
این استاد نامی که تنها یکبار ، و آن هم در سال 73 درجشنواره آیینه و آواز به صحنه آمد ، از شاخص ترین راویان منظومه های بلوچی به شمار می رود . وی قرار است در کنار ماشاءالله بامری و علی محمد بلوچ ، که این یکی هم از جمله نوازندگان صاحب نام و سبک قیچک به شمار می رود ، اجرای برنامه داشته باشد.
بخش پژوهش ؛ در چنبره تکرار
هرساله درکنار برنامه های جشنواره مجموعه ای از چهره های موسیقی به سخنرانی درباره موضوعی از موسیقی می پردازند. هنوز مسئولی پاسخ نداده است که چرا باید این سخنرانیها در جشنواره انجام شود و این سخنرانیها چه ارتباطی با جشنواره موسیقی فجر دارند .
جالب اینکه هرساله تغییرات اندکی درافرادی سخنران داده می شود و موضوعات هم به عهده افراد سخنران نهاده می شود. از قرار امسال هم سنت سالهای گذشته ادامه دارد و برخلاف سخن دیبر جشنواره درباره کیفی بودن کارها ، این بخش به زعم بودن چهره ای پژوهشی در راس آن ( آقای آزاده فر) همچنان از مشکل بی ارتباطی آن با برنامه های جشنواره رنج میبرد.
بخشی از نوشته شماره یک بولتن جشنواره که به نوعی تریبون و ارگان رسمی جشنواره هم به شمار می رود و جالب توجه اینکه مطلب بدون امضایی هم هست ( مطالب بدون امضاء درعرف روزنامه نگاری یعنی نزدیک به دیدگاههای دست اندرکاران جشنواره ) را نقل می کنیم . در این مطلب دست اندرکاران جشنواره خود اذعان کرده اند که بخش پژوهشی جشنواره امسال نیز مانند سالیان گذشته است :
« به نظر می رسد که تاکنون ، این مراسم – یعنی سخنرانی ها- از طرح و برنامه ونظام معینی برخوردار نبوده است و اوقاتی معین در دست بوده واز اساتید وهنرمندان تقاضا می شده که به خواست خود موضوعی را انتخاب کنند ودرباره آن حرف بزنند.
می توان در سالهای بعد این کار را نظام مند تر ساخت. موضوعات متنوع و البته فاخر و دارای شان ومنزلت کافی برای آنها درنظرگفت ، به سخرنانی های برجسته وممتاز ، جایزه شایسته دادوبه ایجاد بخش مخصوص پژوهشگران جوانتر نیز اندیشید»
خبری هم در حاشیه بخوانید.
امسال بخش انتشارات جشنواره ، هم به مانند سالهای گذشته فعال است . انتشار بولتن و نیز کتابی که حاوی اطلاعات اولیه و آماری از 21 جشنواره گذشته است ، از جمله اقدامات این بخش است که از قرار زحمت آن به دوش محسن شهرنازدار و سید علیرضا میرعلینقی و برخی از برو بچه های روزنامه نگار حوزه موسیقی است .
چهار بروشور هم برای انواع مختلف برنامه ها از از سوی این گروه تهیه و تنظیم شده است که اطلاعات مفید و مختصری هم در اختیار خواننده قرار می دهد . اگرچه اغلاط املایی وانشایی این بروشور ها هم فراوان است( در یکی از بروشورها 14 غلط املایی ). این اغلاط شاید برای بولتن که با تعجیل و به صورت روزانه انتشار می یابد ، امر طبیعی و پذیرفتنی باشد ، اما برای بروشورها که با توجه به سخنان دبیر جشنواره باید کیفیت کارها در آن لحاظ شود، پذیرفتنی نیست .
برنامه های سه‌شنبه( 12 آذر)
تالار فرهنگ: یاوران به سرپرستی نوشین عقیقی( ساعت 19)
تئاتر شهر: گروه غوغا به سرپرستی محسن نفر(ساعت 18)
تالار وحدت: گروه آذربایجان با حضور عالیم قاسم اف و رامیز قلی اف(ساعت 18 و 30)ارکستر ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی(ساعت 21)
تالار رودکی: رسیتال پیانو و ویلن با حضور خاچیک باباییان( ساعت 18) و بخش نواحی با حضور نوازندگانی از تبریز و سیستان و بلوچستان( ساعت 20 و 30 )
تالار فارابی: بخش جوان با حضور نوازندگانی از تبریز، ترکمن صحرا، و..(ساعت 19)
تالار بتهوون: ویژگی تحریردر ساختار ریتمیک موسیقی ایرانی( دکتر محمد رضا آزاده فر) و نقش گمشده موسیقی درزندگی کودک( سودابه سالم) – ساعت 17 و 30 و اجرا ی آواز توسط استاد کریم صالح عظیمی ( ساعت 19 و 30 )
سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران: گروه لبنان به سرپرستی ابومراد(ساعت 19)
تالار شهید آوینی فرهنگسرای بهمن: گروه صبا به سرپرستی فاضل جمشیدی( ساعت 19)
در شهر چابهار نیز گروه آبیدر به سرپرستی بهرام ساعد اجرای برنامه دارد.
سالار عقیلی و گروه ارمنستان به جای گروه ترکیه
گروه ترکیه که بروشور آنها هم چاپ و در بخش بین الملل گنجانده شده بود، در نهایت به اجرای جشنواره نرسید و البته توضیح قانع کننده‌ای هم برای این عدم حضور ارائه نشد. اما از قرار به جای این گروه گروه راز و نیاز با آواز سالار عقیلی و گروه ارمنستان به رهبری چکناوریان جور این گروه را خواهند کشید و به جای آنها برنامه اجرا خواهند کرد.
